Kinh tế tư nhân Việt Nam và thị trường bất động sản (BĐS) Việt Nam mới chỉ xuất hiện và được ghi nhận tầm 30 năm nay, tức là từ năm 1990 (năm là làng tôi bắt đầu có… điện), thời đó bố mẹ thay vì mua một lô đất, thường giành tiền mua con xe Cup, Honda67, Tivi màu, đầu băng… nên bạn nào sinh ra ở giai đoạn này, khi lớn lên, kiểu gì cũng có lần trách bố mẹ: Tại sao với số tiền chơi xe, chơi công nghệ (TV, đầu băng...) đó, bố mẹ không mua cho tụi con vài chục lô đất. Thật khó để quay lại, nhưng đúng là mỗi thế hệ một khác, năm 1993 Luật đất đai mới được thông qua, chuyển nhượng đất đai mới được công nhận, rồi 1995 bình thường quan hệ với Mỹ, mấy ông to to như Honda, Toyota… bắt đầu nhảy vào Việt Nam tạo ra hàng triệu công ăn việc làm… và cơn sốt đất đầu tiên diễn ra vào những năm 1996 như một điều tất yếu. Tới lúc đó, bố mẹ chúng ta mới thực sự hiểu được giá trị của đất đai, nhưng quay lại bán xe, TV…thì cũng không thể mua lại được đất nữa rồi, theo các chuyên gia đầu tư BĐS thế hệ trước kể lại, thì thị trường nóng tới 1999, trước khi vỡ vào năm 2000, nguyên nhân chính là suy thoái kinh tế Châu Á, rồi vỡ bong bóng BĐS (chắc các cụ cũng đẩy giá lên cao quá, tiền từ kinh doanh sản xuất đổ hết sang găm BĐS…). Không biết vô tình hay ngẫu nhiên, khi BĐS sụp đổ, giá trị về thực, thậm chí còn rẻ hơn, thì lại là cơ hội cho các tổ chức vững mạnh hơn có cơ hội.

Thị trường cứ lình xình những năm tiếp theo của đầu thế kỷ mới, cho tới 1 sự kiện mà giờ tôi vẫn nhớ đó là Việt Nam gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO năm 2006, Luật doanh nghiệp, Luật chứng khoán chính thức được phê duyệt, ngần đó thông tin đó thôi là đủ cho một đợt bùng nổ giá BĐS lần thứ 2, tiếc là lúc này tôi vẫn đang ngồi trên ghế nhà trường nên thấy nó không có gì nóng sốt cả, thấy đi oánh PS với cả đi ăn bơm bụi giá vẫn thế. Thị trường được đẩy lên cao trào vào năm 2008, đỉnh điểm năm 2009 (cũng là năm mà tôi và mấy anh em thân cận nhảy vào thị trường BĐS, chứng khoán), đặc điểm của thời gian 2009 - 2010 là kiếm tiền từ nghề môi giới BĐS rất dễ, cầu nhiều hơn cung, như ra cánh đồng, vén cá mới thấy nước vậy, giao dịch từ cho thuê, bán hàng chung cư, thổ cư, dự án mới… tấp nập mọi nơi, đến nỗi đang đánh bài mà khách hàng gọi đi chốt cọc, thì sales thời đó vẫn tự tin yêu cầu khách hàng đợi hết ván bài… và có nhiều dự án, hồi đó tôi tham gia bán hàng, mà tới giờ này, sau 12 năm, vẫn chưa triển khai hay hoàn thiện cho dân vì cơn bão khủng hoảng, bong bóng BĐS năm 2012.

Ngày 31/5/2006, tại TP. Hồ Chí Minh, Thứ trưởng Bộ Thương mại Lương Văn Tự ký Hiệp định gia nhập WTO với ông Karan Bhatia - Phó đại diện thương mại Hoa Kỳ

Nói sâu hơn vào giai đoạn 2009 - 2010, trong 2 năm này, ai làm BĐS thì thắng BĐS, ai làm chứng khoán thì thắng chứng khoán, kiếm tiền thực sự dễ dàng và khiến cho sự ảo tưởng càng lên cao, kiếm được tiền nhỏ thì mong kiếm được tiền to hơn, vay mượn nhiều hơn để đánh quả lớn hơn, bơm quả kinh khí cầu to hơn để bay cao hơn, sắm cỗ xe rộng hơn, con ngựa đẹp hơn để cưỡi đi hội…Rồi cái Bùmmm... khinh khí cầu BĐS nổ tung vào năm 2011, mở đầu cho cuộc khủng hoảng BĐS lớn chưa từng có, lan rộng ra mọi ngành nghề và hệ lụy nó để lại nhiều khi đến tận bây giờ, sau 10 năm hơn.

Ai đó sẽ hỏi, nguyên nhân nào khiến thị trường nổ năm 2011: Nó bắt nguồn từ khủng hoảng kinh tế thế giới (khởi đầu tư Mỹ) 2008 và việc kiểm soát cho vay tín dụng chưa thực sự tốt lúc bấy giờ, khiến lãi suất cho vay ngân hàng có thời điểm lên tới 24%/ năm và một số lý do đơn giản khác, kiểu bóng bị thổi lên to qua, trong khi bên trong rỗng mà vỏ thì lại quá mỏng, thì nổ thôi.

Thị trường chứng khoán có thời điểm lên tới đỉnh hơn 1000 điểm, nhưng tới 2011 rớt còn 285 điểm, cổ phiếu giá cao nhất được ghi nhận tại thời điểm sốt là hơn 600.000đ/1cp và cổ phiếu rớt giá thấp nhất được ghi nhận còn là 700 đồng/ 1 cổ phiếu (không tiện nêu tên).

Một khung cảnh bi quan khắp nơi, một cơn khủng hoảng thực sự mà giờ nghĩ lại, tôi vẫn thấy đó là một giai đoạn đầy thách thức, nhưng cũng nhiều bài học: Các Chủ đầu tư phá sản hàng loạt, các sàn môi giới đóng cửa liên tục, các sales bỏ nghề, bỏ số điện thoại để tránh bị khách hàng cũ khủng bố, các doanh nhân lẫy lừng…trốn nợ như một trend.

Nhưng bên cạnh đó: Vẫn có những sales tiếp tục tồn tại với nghề, vẫn có những doanh nghiệp băng qua khó khăn, chớp cơ hội và trở thành những tên tuổi lớn tới ngày hôm nay. Họ đã làm gì, kinh doanh gì, trong giai đoạn này? – Đây là bài học có thể áp dụng ngay trong chính giai đoạn này, giai đoạn tiền khủng hoảng 2022.

(Còn tiếp)

Theo CEO BHS GROUP - Lê Xuân Nga